Vishwakarma Yojana भारतातील पारंपारिक कारागिरांना आर्थिक सहाय्य देण्यासाठी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी विश्वकर्मा दिनानिमित्त 17 सप्टेंबर 2023 रोजी प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेची सुरुवात केली. ही योजना भारत सरकारकडून देशभरात राबविली जात आहे. या योजनेचे मुख्य ध्येय हस्तकला आणि सूक्ष्म, लघु व मध्यम उद्योगांना प्रोत्साहन देणे हे आहे.
या योजनेमध्ये देशातील 140 पेक्षा अधिक जातींचा समावेश करण्यात आला असून, विशेष म्हणजे ज्या व्यक्तींचा सिबिल स्कोर कमी आहे अशा व्यक्तींनाही या योजनेअंतर्गत कर्ज उपलब्ध करून दिले जाते. यामुळे अशा व्यक्ती स्वतःचा व्यवसाय सुरू करून किंवा सध्याचा व्यवसाय विस्तारित करून आर्थिक स्वावलंबन प्राप्त करू शकतात.
योजनेचे फायदे आणि महत्त्व
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेचा मुख्य उद्देश कारागीर आणि लघु व्यावसायिकांना कर्जाच्या माध्यमातून आर्थिक सहाय्य पुरविणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत सरकार विविध प्रकारचे खर्च भागवते, जेणेकरून लाभार्थी त्यांचा व्यवसाय योग्य प्रकारे स्थापित करून आर्थिक, सामाजिक आणि व्यावसायिक दृष्टीने प्रगती करू शकतील.
या योजनेचे विशेष महत्त्व हे आहे की, ज्या व्यक्तींना त्यांच्या कमी सिबिल स्कोरमुळे सामान्य बँकांकडून कर्ज मिळू शकत नाही, अशा व्यक्तींना या योजनेच्या माध्यमातून आर्थिक सहाय्य दिले जाते. ही योजना केवळ आर्थिक मदत पुरवत नाही, तर लोकांना स्वावलंबी बनण्याची संधीही प्रदान करते.
कर्जाची रक्कम, कालावधी आणि व्याजदर
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत पात्र लाभार्थ्यांना 1 ते 3 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज 5 ते 7 वर्षांच्या कालावधीसाठी दिले जाते. या कर्जावरील व्याज दर 6% ते 12% वार्षिक असतो. हे कर्ज कारागीर आणि लघु व्यावसायिकांना त्यांच्या व्यवसायासाठी दिले जाते.
योजनेसाठी पात्र क्षेत्रे
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेअंतर्गत कर्ज मिळविण्यासाठी अर्जदाराचा समावेश खालील 18 क्षेत्रांपैकी एकामध्ये असणे आवश्यक आहे:
- सुतार
- बोट किंवा नाव निर्माण करणारे
- लोहार
- टाळे बनविणारे कारागीर
- सोनार
- कुंभार
- शिल्पकार
- मेस्त्री
- मच्छीमार
- टूल किट निर्माता
- दगड फोडणारे कामगार
- मोची
- टोपली, चटई, झाडू बनविणारे
- बाहुली आणि पारंपारिक खेळणी निर्माते
- न्हावी
- हार बनविणारे
- धोबी
- शिंपी
योजनेसाठीची पात्रता
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराला काही निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
- अर्जदार भारतीय नागरिक असावा.
- वयोमर्यादा 18 ते 50 वर्षे असावी.
- अर्जदार वरील 18 पात्र क्षेत्रांपैकी एका क्षेत्रात कार्यरत असावा.
- अर्जदाराकडे मान्यताप्राप्त संस्थेचे संबंधित व्यवसायाचे प्रमाणपत्र असावे.
- अर्जदाराच्या कुटुंबातील कोणतीही व्यक्ती सरकारी नोकरीत नसावी.
- अर्जदाराच्या कुटुंबातील कोणतीही व्यक्ती आयकर भरत नसावी.
आवश्यक कागदपत्रे
योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- आधार कार्ड
- जात प्रमाणपत्र
- रहिवासी दाखला
- उत्पन्नाचा दाखला
- पत्त्याचा पुरावा
- बँक पासबुक
- मोबाईल क्रमांक
- पासपोर्ट साईज फोटो
अर्ज प्रक्रिया
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
- योजनेच्या अधिकृत संकेतस्थळावर जा – https://pmvishwakarma.gov.in/
- होम पेजवरील “नवीन नोंदणी” (New Registration) या पर्यायावर क्लिक करा.
- आधार क्रमांक, मोबाईल क्रमांक आणि कॅप्च्या कोड भरा.
- OTP मिळविण्यासाठी संबंधित पर्यायावर क्लिक करा.
- मोबाईलवर प्राप्त झालेला OTP टाकून पडताळणी करा.
- आधार क्रमांक टाकून फिंगरप्रिंट ऑथेंटिकेशन प्रक्रिया पूर्ण करा.
- अर्जामध्ये विचारलेली सर्व माहिती काळजीपूर्वक भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा.
- सबमिट पर्यायावर क्लिक करून पावती मिळवा.
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा योजना ही देशातील पारंपारिक कारागीर आणि लघु व्यावसायिकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेद्वारे, ज्या लोकांना सामान्य बँकांकडून कर्ज मिळवणे अवघड असते, अशा लोकांना आर्थिक सहाय्य प्राप्त होते. त्यामुळे ते स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकतात किंवा सध्याच्या व्यवसायाचा विस्तार करू शकतात.
या योजनेमुळे देशातील पारंपारिक व्यवसायांना चालना मिळेल आणि कारागिरांचे आर्थिक सक्षमीकरण होईल. आपणही या योजनेचा लाभ घेऊन स्वतःचा व्यवसाय स्थापित करू शकता आणि आर्थिक, सामाजिक आणि व्यावसायिक दृष्ट्या प्रगती करू शकता.
विशेष इशारा: वाचकांनी कृपया नोंद घ्यावी की, ही माहिती आम्हाला ऑनलाइन स्त्रोतांमधून प्राप्त झाली आहे. या योजनेबद्दल कोणतेही निर्णय घेण्यापूर्वी सखोल माहिती गोळा करा आणि अधिकृत स्त्रोतांकडून सत्यता तपासून घ्या. कृपया योजनेच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्या आणि संबंधित सरकारी कार्यालयांशी संपर्क साधा. येथे दिलेल्या माहितीच्या आधारे घेतलेल्या कोणत्याही निर्णयासाठी आम्ही जबाबदार राहणार नाही.
